Pal Sokoli:"Gjaku i Dashurisë","Das Blut der Liebe","Sängele iubirii"
https://www.facebook.com/groups/lshaksh/announcements/
57529 gesamt
56heute
3online
Përgaditi për Bota Sot; BAKI IMERI
Poezia është ëndërr dhe ëndrra është poezi. Pas Diellit vjen Hëna dhe pas Zotit vjen Nëna. Lexuesit tanë e adhurojnë Pal Sokolin që thot: „Nënat na mbjellin/ Ca lule me duar të praruara/ Jetën na e zbukurojnë// Me duart e vet/ Na japin atë/ Çka na merr jeta.” Nuk ka poet që në thellësi të zemrës nuk ëndërron për një jetë më të mirë, më të bukur dhe më të lumtur të njerëzve dhe njerëzimit. Nuk ka poet që nuk e konsideron poezinë si një mbretëreshë. Poeti është mbret ndërsa “Mbretëria e Heshtjes” është libri më i ri i njërit nga poetët më të talentuar dhe më të frymëzuar të diasporës shqiptare. Ndërmjet mendimeve tona ka fjalë të shkruara dhe të pashkruara që kanë nevojë për fjalë tjera të inkorporuara mes faqeve të librit.
Flatrat e krijimit në qiellin e shpirtit, shndërrohen në flatrim ngjyrash të bukura që e zbukurojnë botën tonë në rrugën e bekuar të fluturimit në drejtim të lumturisë. Shqiptari i Kosovës që jeton dhe krijon në trojet e Gjermanisë, e kultivon dhe dashuron hijeshinë e vargut, si dhe faktin se Zoti e ka bërë poet. Me krijimet e tij në gjuhën shqipe dhe gjermane, të rikënduara edhe në gjuhën rumune, Pal Sokoli i përqafon lexuesit e vet me dashuri dhe përzemërsi. Ai është një burim i pashtershëm i dritës së fjalëve të etshme për kulturë, përkushtim, bukuri dhe lumturi. (Bukuresht, Nëntor 2019)
POEZI E MESAZHIT DHE DASHURISË QË DUHET TË KULTIVOHET
Poezia e Pal Sokolit është poezi e dhimbjeve të mëdha. Kjo dhimbje që derdhet këtu është shkaktuar nga lufta e fundit e Kosovës, e cila e përgjaku Kosovën, duke pasur si qëllim përfundimtar vrasjet, djegiet dhe pastrimin etnik të shqiptarëve të Kosovës nga tokat e tyre. Kjo ishte një tragjedi e paparë ndonjëherë për nga urrejtja, fanatizmi, egërsia e barbaria që treguan forcat serbe. S’ është çudi, pra, që kjo poezi del nga thellësitë e shpirtit të poetit me tone të theksuara dhimbjesh, si kujtim i tmerrit i ngarkuar me riga të ngrohta lotësh, të cilët nuk shfaqen haptazi, në mënyrë transparente, po rrjedhin vazhdimisht në brendinë e poetit si një elegji e përjetshme pikëllimi për atë që ndodhi në Kosovë. Autori kishte arsye për të shkruar një poezi të këtillë, kur dihet se lufta ia mori pa të drejtë gjashtë anëtarë të familjes, duke ia djegur e pjekur, duke ia shkretuar plëng e shtëpi vetëm pse ishin shqiptarë.
Përkundër këtyre të bëmave, pra kësaj barbarie, poeti Pal Sokoli nuk shpreh urrejtje ndaj askujt, madje as ndaj vrasësve më të egër, por përshkruan pasojat që shkaktuan ata. Gjeste të këtilla bëjnë vetëm poetët e mëdhenj të kësaj bote, të cilët dashurinë ndaj njerëzimit e kanë shumëfish më të madhe e më të fuqishme se sa urrejtjen. I këtillë është Pal Sokoli, dhe për nga natyra e këtillë është edhe poezia e tij, të cilën duhet shikuar jo si jashtësi, por si brendësi. Vlerat artistike shihen në thellësinë dhe brendësinë e saj. Pal Sokoli i ka ikë folklorit politik në poezi, i cili do ta bënte pa vlerë artistike atë. Andaj, poezia e tij vjen si vjen si mendim i ngjyrosur me ndjenja tragjike, për gjithçka që ka ndodhur rreth tij në të kaluarën dhe në të tashmen. Poeti i ka shprehur kujtimet e veta dhe në këtë mënyrë bëhet më i sinqertë, më i afërt dhe më i dashur. Pikërisht kjo arritje e poetit konsiderohet si vlerë, të cilën duhet ta shkrijë në vete poezia e vërtetë.
Mbase nuk teprohet nëse përforcohet mendimi dhe bindja se poezia e autorit Pal Sokoli rrjedh pikëllim, trishtim, por edhe optimizëm, e dashuri ndaj njerëzve dhe atdheut, i cili s’ është ky i copëtuar në kufij politikë, por atdheu i natyrshëm i shqiptarëve, atdheu të cilin e kanë projektuar me penë dhe gjak brezat e shqiptarëve gjatë historisë. Poeti është krenar kur flet për këto përpjekje të luftëtarëve të devotshëm të lirisë. Ai, si rilindësit, kthehet në të kaluarën, duke i shprehur vlerat kombëtare me qëllim që të ndikojë te bashkatdhetarët e vet, t’iu ndihmojë atyre me shembujt e trimave të dikurshëm, që t’i çojnë idealet e veta më tej. Poeti përshkruan rrugën e vështirë nëpër të cilën eci populli ynë gjatë historisë për ta fituar lirinë dhe pavarësinë.
Lirika e Sokolit është një zjarrishtë e mendimeve dhe ndjenjave të poetit, një zjarrishtë që qëndron gjithmonë ndezur thellë në qenien e tij. Është një plagë e hapur që pikon vazhdimisht përbrenda. Ajo që e bën këtë poezi më të afërt me lexuesin, më intime, është nostalgjia e poetit ndaj prindërve që i kujton nga mërgimi. Në këto raste ai do të shprehë dashurinë e madhe si mërgimtar ndaj Kosovës në përgjithësi dhe vendlindjes në veçanti. Ndër poezitë më të suksesshme të kësaj natyre ku shprehet dashuria ndaj prindërve është padyshim poezia “Nënat”, ku poeti në mërgim digjet nga malli i madh që e ka marrë për Kosovën: Nënat na mbjellin/ Ca lule me duar të praruara/ Jetën na zbukurojnë// Me duart e vet/ Na japin atë/ Çka na merr jeta. Dashuria dhe nostalgjia e poetit për Kosovën është shumë e madhe. Ajo nuk mund të krahasohet me asnjë dashuri tjetër. Ndoshta mërgimi, kjo plagë e keqe për shqiptarët, i ka bërë shumë të ndjeshëm ndaj atdheut të tyre, Kosovës: U bëra pelegrin/ Dhe gurë u bëra/ Duke thirrur Kosovë/ Me gjurmë lotësh në sy.
Poezia e Pal Sokolit, është interesante jo vetëm për nga temat që trajton, por edhe për nga forma dhe përmbajtja. Kjo bëhet më e pranueshme falë figuracionit poetik që përdorë poeti, i cili ia shton vlerën artistike. Ky figuracion i ka dhënë mundësi poetit t’i shprehë të gjithë fshehtësitë që i mbanë në shpirt ndaj objekteve që përshkruan. Figuracioni i tij del paksa i zemëruar, ndoshta për shkak të rrethanave jetësore të imponuara nga jashtë. Në këtë poezi autori ka përdorur figura tradicionale, por nuk mungojnë as ato moderne shumështresore, që u japin vjershave një dimension të ri. Shprehjet metaforike që ia shtojnë vlerën kësaj poezie janë: fushat e Kosovës rrisin lule lotësh, rrudhat ma kanë kapluar ballin, eshtrat tua dorëza lahutash, varrin ta ruajnë legjendat, ëndrrat e djegura, lëndina e pikëllimit, dielli trason rrugën, era përkëdhel lotin, cicërima në erë rigon dritë të etur, zog që fluturon kah shpirtrat, gurët e varreve këndojnë himnin, kambanat pëlcasin nga zjarri i fitoreve, etj.
Këto figura të bukura ia kanë lehtësuar punën poetit për ta shprehur plotësisht atë që ndjenë, pra të veçantën e objekteve që përshkruan. Metaforat e këtilla përbëjnë bukurinë e gjuhës e cila pjellë vargje të skalitura në pikëpamje artistike. Këto figura bindin se Pal Sokoli ka sens për ta gjetur figuracionin e veçantë që poezinë e bën të bukur. Pali dallohet me një ndjeshmëri të theksuar ndaj ngjarjeve të mëdha e të vogla, të sotme apo të shkuara. Nga poezia e tij rrjedh një mesazh i madh, dashuria që duhet të kultivohet ndaj atdheut, ndaj figurave të rëndësishme historike, ndaj luftës së drejtë që bëri populli ynë për ta fituar lirinë e vet, dashuria ndaj prindërve dhe vendlindjes, në këtë poezi ka humanizëm njerëzor që e bën atë më të afërt, më të domosdoshëm për t’u kënaqur me vlerat e saj artistike. (Din Mehmeti si parathënje në Librin "Unazë Gjaku")
BI0BIBLIOGRAFI
Pal Sokoli u lind më 1959 në Radoniq të Gjakovës. Shkollimin fillor e kreu në Radoniq e Cermjan, ndërsa gjimnazin (drejtimi i shkencave natyrore) në Gjakovë. Më 1985 diplomon në Universitetin e Prishtinës (Fakulteti Filozofik) në degën Filozofi-Sociologji. Shkruan poezi që nga mosha e adoleshencës, duke botuar në periodikun letrar që nga vitet e ’80-ta. Shkrimet e tij defilojnë në revistën studentore "Bota e re", "Zëri i rinisë", "Etja", "Fjala", "Rrezja", si dhe në revistën letrare "Shtigje" të Klubit letrar "Gjon Nikollë Kazazi" në Gjakovë. Ka shkruar disa recensione librash dhe ka qenë anëtar aktiv në grupin dramatik "Emin Duraku" të Gjakovës me disa role kryesore në disa paraqitje teatrale e qe është shpërblyer si aktor, me konkurrencë brenda Kosovës dhe jashtë saj. Bashkëpunëtor i jashtëm i Institutit Albanologjik për Folklor dhe Etnologji, Prishtinë, në vitit e tetëdhjeta. Disa dorëshkrime poetike i qenë sekuestruar nga policia serbe në vitet 1991/92/93. Prej vitit 1994 jeton dhe krijon në Wuppertal të Gjermanisë. Poezitë e përkthyera deri tani në gjuhët gjermane, italiane, rumune, turke dhe kroate. Prej vitit 1994 jeton dhe krijon në Wuppertal të Gjermanisë. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve, Artistëve dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani (aktualisht Kryetar i saj). Redaktor dhe recenzent i disa librave si dhe anëtar i disa redaksive te ndryshme kulturore virtuale dhe i revistës letrare "Muza shqiptare", organ i LSHAKSH në Gjermani.
Vepra të botuara: “Kambanë e pëlcitur Dhembja” poezi, 2005; “Asht e gjak Arbërie” bashkautor me Martin Çunin (12 autorë) 2007; “Unazë Gjaku” poezi, 2008; "Sängele Iubirii"-"Gjaku i Dashurisë"-"Das Blut der Liebe" poezi, në gjuhën gjermane dhe rumune, Bukuresht 2010. I përfshirë në Antologjitë dhe veprat: “Kosova Letrare” Viti Im Nr. 1. Bukuresht; “Olimpi Shqiptar”, Prishtinë 2009; “Pagjumësia e fjalëve” Antologji poetike, Baki Ymeri, 2009; “Asht e Gjak Arbërie” Pal Sokolli e Martin Çuni, 2008; “Shqiptari”. Numër Special kushtuar Ioana Stuparu dhe Pal Sokolit; “Shekulli i Martirizimit” e Gjokë Sokolit 2008; “Përkushtime” e Halil Haxhosaj, 2009. I prezantuar në Revistat e jashtme: “Impact”, Bukuresht, Rumani; “Kumbora” Revistë e Shoqatës kulturore Arbëreshe Ururi, Itali; “Literarische Blatt”, Wuppertal, Gjermani. Bashkëpunëtor i disa gazetave në gjuhën shqipe si: ”Bota Sot”, “Zëri”, “Koha”,”Kosova Sot”, “Lajm”, Shkodra”,”Prishtina Press” etj.
Pal Sokoli
(Fragment i shkëputur poetik)
SHTEGTARI
Oh!sa shumë çetova
Kreshtave me gjunjët
përgjakur të shohë agimin
prapa malit
qe kundërmon
erë rruge
edhe rrugës erë mali i vije
ti plagët mi puthe, zëmrës
oh thellë e ndjej afshin
e dashurisë
edhe dhembjes
nen dritën e hënës
yjet numëronim!
qe atëherë nuk e ndaloj hapin
drejt teje
edhe kur buzët
me shkrumbohen
shuaj flaken
rrugë- Edipit gjer të Un,
me pak uji Drini
Cemi,a Bune
se u kalla rrugës
qe herë me duket
kthim prej teje
e herë nisje gjer të Ti.
MUZGU
Peizazhet tua të agimeve
me ngjyrë time do ngjyrosë
se rrugëve ju vjen erë mali,
mornicat kruajnë lëkuren Kosovës
deri ne përgjakje
Prishtinës gumëzhijnë rrugët
qendrës se studentëve
vjen erë gjellërash
të djegura, në vezullim deti
unë do të mbuloj
me lëkurë nate
rrugët e tua
as ograjë as mal
nyje do ti lidhë
një diell u pikturoi
ne mes te natës
ta vrani vetë
edhe shtegtarin
se këngët e mija
kumbojnë mes kryeqytetit tënd
deri sa të pëlcas timpani i veshit
Ti do të thërrasësh vetveten
me zë të çirrur
ooo...moreee.. e se gjen..
Gjethe te verdha
do të shkunden shkrepave
e rrasave te Kelmendit
Akull do te reshë
rrugën e kthimit
kurrë nuk do ta mësosh, hapin,
ne vallen e çmendur
në rrugën dydrejtimëshe.
ELYRA
Eja të valët e Drinit
të të mësoi notin
Plagët me qumësht guri
e sytë ti lajë
me valë Drini
të shohësh rrugën
edhe malin ta shohësh,
Shkëmbinjtë ti pagëzojmë
me portrete e emra
Rrugës se kthimit
nuk do ketë vjeshtë
eja, mësoje vallen, këngën
qe kurrë mos të humbësh hapin
Kosovës i vjen erë buke
edhe erë(o)xhaku
edhe erë shkrumbi i vije.
SHTEGTARI
Mos ma preni rrugën
se kam ngjeshur zëmrën krahut
Kopshtin e ujitur
e pranverë këngën,
Dasma do bëjmë
Dasmoret janë të thirrur
Rrugët e trasuara
Nusen, do ta marrim
me një palë dasmorë ..ore!
me një palë!
mos na i degëzoni rrugët
si fëmijë cicë Drini
kam pirë
urat mos shemben
dhe bashkë me valët
kam rrahur shtratin
gjak kam vjellë
duke bashkuar
te gjitha burimet
deri të deti Jon
DETI JON(Ë)
Valët më kanë rrahur trupin
as Joni nuk jam
Ishujve te mi (sh)Kretë,
u vije erë thike,
Dasmave të juaja
erë gjaku
se me dhëmbin plagët
Rrugët dyshë
ndarë mi kanë
edhe plagët.
Bat-in e keni te ngrehur
BAT-I
Unë jam aureolë
dasmave tona
dasmorëve u zdritë rrugën
me lule u zbukuroi
edhe nuset
unë kam kopshtin tim
oh!shtegtarëve u jap lule
erë çetinash
Fanar drite
ta gjejnë rrugën deri te Un
Zemra me pëlcet
kur muzgu mi përbin
e gremina?
PASHPRESA- (NENAD POLICI)
Rrugët tuaja
i kam te lidhura nyje
Drinin do ta shterri
Shtratin, rrasë varri ju bëjë
Dasmat pa nuse
do ti bëni
Dasmat në vaje
do të ju kthej
Varrezat e vjetra
rrafsh me tokë i bëj,
ti harroni epitafet
ne caranin,treqind copash,
orët mos të u yshtin vatrës
Karpateve ju kam kthyer majat
mbi çatitë tuaja
të rrënoj oxhaqet
aty flamurin
e kryelartësisë sime
do ta ngrit.
ELYRA
Krahun ju stolisë
Lulet e mija
me këngë krahu,e gjaku
ta lulëzoni Kosovën
Krismë, e pagëzoj rreshtin
tim kryeneç
Kushtrim,
me uji të bekuar
ju stërpik hapin
mos tu gjej e liga.
MALI
Jam shtëpia juaj e fundit
Mësoni rrugicat
Loja majave të thepisura
Pas zërit të kushtrimit
Është e gjatë
Këmbëzbathur nuk çetohet
Pa lënë lëkurën thepave
Grykat e greminat
Shpesh na e dredhin zërin
Ehot na e humbin rrugën
E kurrë nuk i kaloni
Majat e mija
Pa e parë agimin.
ARESI
Ju pres prapa malit
Puthni unazën e skuqur
Betohuni në emër të zjarrit
Të Premten e Madhe
Do t´ju bekoj pushkët
Të Shtunën e Madhe bukën
Të dielën, besoni ringjalljes
Rruga e kaluarit
Nuk është e gjatë
E dhimbshme po.
***
HERONJTË DHE HIJET
Kornizave të lirë
kemi vendin për të mbetur
me shenjzezën në cep
jo me portret të palarë.
Heronjtë lindin dy herë
hijet sa të jen gjallë rrojnë.
Shqiptari shpesh herë
zjarrit të luftës i shpëton
në tehun e lirisë prehet
për vdekje.
Ku ka dritë
ka edhe hije.
...flutur, i dashuruar jam
në zëmër te polenit.
(Në gjuhën rumune)
DURERILE NOPŢII
(Dhimbjet e natës)
Trebuie închise cărările
Tuturor surprizelor
Cineva se va infiltra
În Troia diseară
Ce mulţi cai înjugaţi
Toata viaţă pe şira spinării
Omenii vor rămâne
Şi în subconştient se vor ascunde
Pentru a păstra sămânţa
Reânvierii lor
Ce dureroasă
Mi se pare Troia
Când nu se sperie
De prăbuşirea ei
(Wupertal, 1998
3.137.181.52
57529